علّت اختلاف سنّ تكليف دختران و پسران

سؤال : علّت اختلاف سنّ تكليف دختران و پسران چيست؟ چرا دختران زودتر از پسران به سنّ تكليف مى‏رسند؟ آيا نُه سالگى براى دختران زود نيست؟ آيا اين سنّ بر اساس فيزيك بدنى دختران در زمان پيامبر(ص) نبوده است؟ آيا با توجه به شرائط زمان و شرائط فيزيكي دختران و پسران مي شود تفاوت سني از بين برود؟
جواب: بلوغ شرعى بر اساس بلوغ طبيعى است. در همه مناطق جهان با در نظر گرفتن شرايط طبيعى و اجتماعى، دختران زودتر به بلوغ طبيعى مى‏رسند و فعّاليّت غدد جنسى در آنان قبل از پسران آغاز مى‏گردد. «بنابراين تقدّم بلوغ شرعى دختران بر پسران بر اساس صلاحيّت طبيعى و به معناى هماهنگى قوانين تشريع با مقرّرات تكوين است».(1)

بلوغ و رشد دختران در حدود نه سالگى به بعد مخصوص مناطق عربى نبوده بلكه مسئله‏اى است تكوينى.
تقريباً در همه مناطق كره زمين و در تمامى ادوار از ابتداى خلقت تا كنون به همين نحو بوده است. البته تمامى دختران در يك سنّ به بلوغ نمى‏رسند.

علل مختلفى در تسريع يا تأخير بلوغ دخالت دارد. يكى از صاحب نظران مى‏گويد:
«نژاد، تغذيه و عوامل فيزيكى و روانى موجود در محيط زندگى و خانوادگى، در زمان ظهور بلوغ و ميزان ترشّحات هرمونى اثر مى‏گذارد. آب و هوا نيز در بلوغ بى تأثير نيست».(2) بنابراين نمى‏توان گفت تمامى دختران در نُه سالگى به بلوغ مى‏رسند، بلكه برخى ديرتر به بلوغ مى‏رسند، گرچه از نظر انجام دستورهاى مذهبى و تكاليف شرعى بنابر فتواى مشهور فقها از نُه سالگى مكلّف مى‏شوند.
افزون بر اين، عقل (قوه شناختى) و انديشه دختران، پيش از پسران شكوفا مى‏شود و يكى از نشانه‏هاى آن، به سخن در آمدن دختران قبل از پسران است. آنان پيش از پسران زبان مى‏گشايند. با توجه به رابطه‏اى كه بين انديشه و عقل و سخن گفتن وجود دارد، اين نتيجه به دست مى‏ايد كه دستگاه فكرى دختران زودتر از پسران به كار مى‏افتد.

شكوفا شدن قوه شناختى هوش در دختران، باعث شده كه قانون گذار در دين و شريعت آنان را قبل از پسران مكلّف كند، به عبارت ديگر: برنامه احكام اسلامى براى سعادت و كمال انسان در زندگى ترسيم شده و آدابى است كه دربردارنده برنامه تربيتى و زندگى سعادت مندانه مى‏باشد و زمانى متوجه انسان مى‏شود كه اوّلاً قابليّت دريافت داشته باشد، ثانياً بتواند آن‏ها را در زندگى به كار گيرد.
اين كه خداوند برنامه خود را زودتر متوجه دختران و زنان نموده، نشانه آن است كه از نظر بلوغ طبيعى و ذهنى، اينان بر مردان تقدّم دارند واين نشانه عنايت خداوند به زنان است كه توانسته‏اند زودتر از مردان برنامه تربيتى واحكام اسلامى را دريافت نموده و براى خوشبختى و كمال خود در زندگى به كار گيرند. از طرف ديگر شايد در معرض تهديدات بيشترى براى انحراف از حقيقت و سعادت در زندگى باشند. به اين خاطر تكليف زودتر متوجّه آنان شده است.

در نهايت آن كه اين امور داراى مصالح و حكمت است كه در بسيارى از موارد از آن‏ها اطّلاع كامل نداريم. احكام خداوند بر اساس مصالح واقعى تشريع مى‏شود. و شرائط زماني باعث دگرگوني در امور تكويني نمي شود .